In de Marge van Top Transport

Covid gaf de online handel en daarmee ook het wegvervoer vleugels. De ecologische transitie van dat laatste daarentegen komt maar traag op gang. (Tony Coenjaerts)

In ons land werd de kaap van 10.000 professionele ondernemingen voor wegvervoer, post- en koerieractiviteiten niet meegerekend, in 2020 gerond. Op 31 december vorig jaar ging het om 10.806 bedrijven, die samen over 89.304 gemotoriseerde voertuigen beschikken. Dat is een toename met 10% tegenover 2020. Het verbaast dan ook niet dat er in ons land 5.000 vacatures voor chauffeurs zijn. Het tekort aan bestuurders bestaat wereldwijd, maar in Europa is een derde van de chauffeurs ouder dan 55, waardoor het zwaar getroffen wordt. Aangezien nauwelijks 7% van de jongere bestuurders nog geen 25 is, is de opvolging ook verre van verzekerd. Daarom opende de groep H. Essers eind vorig jaar een intern opleidingscentrum (H. Essers Academy), waar bestuurders van vorkheftrucks en vrachtwagens worden opgeleid. De groep bouwt momenteel in Lommel een 150.000 vierkante meter grote opslagplaats voor chemische producten. Die komen bovenop de 600.000 vierkante meter die Essers al heeft in de sector, die in volle groei is en vandaag goed is voor de helft van de geconsolideerde omzet van de groep: 925 miljoen euro (+19%), waarvan twee derde in ons land wordt gerealiseerd. Eind 2021 telde Essers meer dan 5.000 werknemers.

Elektriciteit

De inschrijvingen van elektrische voertuigen (37.760 in 2022) beginnen stilaan die van dieselvoertuigen (54.759) te benaderen. Bij de elektrische vrachtwagens komen ze echter langzamer op gang. De planningen lopen ook uit elkaar. Zo is de verkoop van auto’s en bestelwagens met een verbrandingsmotor vanaf 2035 niet langer toegelaten, terwijl er voor 2040 geen enkel Europees verbod voor vrachtwagens komt. Frankrijk keurde wel al een Klimaatwet goed waarin 2040 is vastgelegd als het einde van vrachtwagens die hoofdzakelijk fossiele energie gebruiken. Die definitie is echter vaag genoeg om hybride vrachtwagens nog toe te laten. Daar komt nog bovenop dat de regering op het gebied van wagens voluit de kaart van de fiscale forcing trekt, zonder zich al te veel aan te trekken van autonomie- en infrastructuurproblemen die elektriciteit als energiebron kent. In die mate zelfs dat heel wat ondernemingen in hun car policy moesten opnemen dat ze voertuigen op traditionele brandstof zouden aanbieden waarmee de gebruikers van een bedrijfswagen vlot op hun vakantiebestemming geraken. Elektriciteit en lange afstanden gaan immers niet goed samen. Daarom zijn de eerste elektrische vrachtwagens voertuigen voor leveringen, die overdag minder dan 200 kilometer moeten afleggen en ‘s nachts herladen kunnen worden.

In de zomer plaatste AB Inbev de eerste grote bestelling van het land – 10 Volvo’s FE Electric – , kort daarna gevolgd door Coca-Cola met 30 Renaults E-Tech D en D wide, waarvan de eerste exemplaren al in de streek rond Antwerpen rijden. Voorts valt vooral het Deense bedrijf voor zee- en wegvervoer DFDS op, dat in Gent de eerste Volvo FH Electric in ontvangst mocht nemen.

De eerste van een reeks van 125 bestelde vrachtwagens zal onderdelen van de Gentse DFDS-terminal naar de plaatselijke fabriek van Volvo Cars vervoeren. De vrachtwagens zelf, met een totaal voertuiggewicht van 44 ton, worden geproduceerd door Volvo Group Gent. Dat is de eerste fabriek ter wereld die met de seriële productie van dergelijke vrachtwagens start. Daarnaast wordt er zowat 75 miljoen euro geïnvesteerd in de productie van batterijen, die momenteel worden geassembleerd uit vanuit Zweden aangevoerde onderdelen. Daar zal echter verandering in komen. Vanaf 2025 moet er in Gent een volledige productielijn operationeel zijn. In 2022 bouwde Volvo 145.195 vrachtwagens. Daarmee kende het het beste jaar uit zijn geschiedenis.

Waterstof

Het was eveneens een goed jaar voor DAF Trucks, dat een recordproductie van 68.000 vrachtwagens neerzette. DAF Vlaanderen, waar de productie van cabines in 2021 met 30% steeg ten opzichte van 2020, werd een jaar later tot The Happiest Place to Bike uitgeroepen. Een derde van de 3.000 werknemers is immers aangesloten bij het fietsverhuurplan dat de onderneming opzette. In Roeselare heeft VDL bij het begin van dit jaar een nieuwe busproductielijn in gebruik genomen. De bussector krabbelt weer overeind na de stilstand in 2020, toen de inschrijvingen (655) met bijna de helft daalden. In 2021 trokken ze weer aan, vooral dankzij de toegenomen (+43%) gemeentelijke bestellingen. Met 58 inschrijvingen blijft de vrijetijdssector (-58%) duidelijk achter.

Van Hool deelt echter niet in de algemene feestvreugde. Het was in de jaren 2020 en 2021 zwaar verlieslatend en tegenover 2019 (625 miljoen) werd de omzet voor 2021 door 2,5 gedeeld. De groep kreeg in de Verenigde Staten een harde klap te verwerken met de annulering van een bestelling van 300 bussen in 2020. Voor de uitvoering daarvan had het bedrijf al aanzienlijke bedragen geïnvesteerd. Sinds 2022 bouwt Van Hool nog uitsluitend elektrische bussen, bussen op waterstof of trolleybussen met een bovenleiding.

Waterstof kan voor vrachtwagens een interessant alternatief zijn, aangezien er zo enkel waterdamp uitgestoten wordt. Colruyt was de eerste in Europa die een vrachtwagen van 44 ton op waterstof uittestte, met andere woorden, een elektrisch aangedreven voertuig waarvoor de energie wordt geleverd door een batterij op brandstof die elektriciteit produceert dankzij een chemische reactie die voortkomt uit een combinatie van de in een reservoir opgeslagen waterstof met zuurstof.

Varianten

Een minder dure variant werd ontwikkeld door CMB Tech, een dochter van de reder met dezelfde naam. Het gaat om bifuelvrachtwagens op diesel/waterstof. Het eerste exemplaar, dat werd geleverd aan transportbedrijf Van Moer, belevert sinds oktober 2021 de winkels van Delhaize. Van Moer, in wiens kapitaal de Antwerpse holding Ackermans & van Haaren (AvH) in 2021 voor 21,7% instapte, rijgt de overnames aan elkaar en realiseerde in 2021 een omzet van 224 miljoen euro. Als pionier ter zake doopte CMB Tech al in 2017 het eerste zeeschip ter wereld met een waterstofmotor, de Hydroville. CMB Tech gaat voort op zijn elan en opende onlangs een eerste werkplaats voor het ombouwen van dieselmotoren naar bifuelmotoren diesel-waterstof. Ze heeft een capaciteit van twintig voertuigen per maand. De eerste omgebouwde vrachtwagens zouden er in maart van dit jaar buiten moeten rijden.

Omdat ze overtuigd is van waterstof als aandrijvingsmiddel, investeerde de in autoreparatie gespecialiseerde Nederlandse groep Beukers in 2017 in het Limburgse Lommel al 4 miljoen euro in de productie van voertuigen op waterstof. De groep blijft echter voorzichtig. Omdat de prijs voor dergelijke vrachtwagens een stuk hoger blijft dan die voor de traditionele uitvoering, mikte E-Trucks Europe in eerste instantie op instellingen die bekommerd zijn om hun imago toen het startte met de productie van bedrijfsvoertuigen, hoofdzakelijk vuilniswagens voor Nederlandse gemeenten. De stad Antwerpen heeft er twee.

Ondertussen heeft tankwagenvervoerder Vervaeke, gespecialiseerd in het vervoer van chemische producten, zijn eerste vrachtwagen op waterstof besteld bij het Amerikaanse Hyzon Motors. Dat laatste leverde in Nederland reeds een eerste mastodont van 55 ton, die er melk ophaalt voor Friesland Campina. Om de invoering van waterstof als brandstof te bevorderen, verdubbelde de Vlaamse regering in de zomer van 2022 de ecologische premie die wordt toegekend bij de overstap naar waterstof voor vrachtwagens. Tegelijkertijd schafte ze de premie af waarmee ze de omschakeling naar liquid natural gas (LNG) of compressed natural gas (CNG) aanmoedigde. Voorts richt Vlaanderen zich ook op de toekomst met het grootste logistieke innovatiecentrum van Europa in Niel, bij Antwerpen, waar nieuwe technologieën kunnen worden getest.

Ook in de lucht

In het kielzog van al die elektrische voertuigen ontstaat een ‘jacht op batterijen’, met investeringsprojecten waarvan de cijfers doen duizelen. Zo zou Wallonië in 2025 in Seneffe een megafabriek voor batterijen kunnen krijgen, opgericht door Abee (Avesta Battery and Energy). De bezieler daarachter is Omar Noshin, die ooit directeur was van het Battery Innovation Center van de VUB.

De kleintjes dragen echter ook hun steentje bij. Om de koudeketen bij het vervoer van geneesmiddelen te beveiligen, nam Raes Pharmaceutical Logistics (RPL) voor zijn bestelwagens een patent op een koelsysteem dat zelfstandig wordt gevoed door aan een lithiumbatterij gekoppelde zonnepanelen. In Genk ontwikkelt de in de schoot van het Leuvense onderzoekscentrum IMEC ontstane Solithor met behulp van nanotechnologie batterijen met vast elektrolyt op lithium, die het wil laten vliegen. Het ging daartoe een partnerschap aan met het Waalse Sonaca, dat dat type batterijen graag zou gebruiken in het kader van een toekomstig stadsluchtvervoer.

Gevolgen van de oorlog in Oekraïne

Hoewel ze de controle over heel wat elektronische functies mogelijk maken, blijven kabelbundels eenvoudige elementen, met een lage marge, die voor een groot deel in Oekraïne worden geproduceerd. Daardoor werd meer dan één assembleur met een gebrek aan onderdelen geconfronteerd. En het conflict heeft nog andere gevolgen:  Gefco, een vroegere dochter van de groep Peugeot – vandaag Sellantis – moest zich van een hinderlijke aandeelhouder ontdoen, namelijk de Russische spoorwegen (RZD), waarvoor internationale sancties gelden en die 75% in handen had van het kapitaal van de groep, die in 2021 een geconsolideerde omzet van 4,2 miljard euro realiseerde. Een peulenschil voor de nieuwe aandeelhouder, de Franse groep CMA CGM, die aan het eind van een ‘fenomenaal jaar’ een geconsolideerde omzet liet optekenen van 56 miljard dollar, naast een nettowinst van 17,9 miljard. In ons land realiseren CEVA en Gefco samen een omzet van ongeveer 250 miljoen euro. En er staat nog een spoorwegdochter in de etalage: DB Schenker, dochter van Deutsche Bahn, dat net zijn 150e verjaardag vierde en in ons land een omzet van 311 miljoen euro realiseerde, wat een vooruitgang van bijna 50% inhoudt.

Dit artikel is verschenen in Top Transport die beschikbaar is in pdf.