Horizon 2022-2024 - Bouw houdt stand

De bouw kende in 2022 een groei van 1,5% en zal in 2023 stabiliseren, zo blijkt uit een studie van Embuild, vroeger gekend onder de naam Confederatie Bouw. Nochtans was 2022 allesbehalve een evident jaar. (Bijdrage Embuild)

De oorlog in Oekraïne en de ongemeen scherpe energiecrisis hadden een impact op de bouw, vooral dan op de prijzen van bouwmaterialen. Die gingen in 2022 met gemiddeld 10% omhoog, na eerdere prijsstijgingen in 2020 en 2021. Toch blijven bouwen en renoveren nog steeds zwaar de moeite. Investeren in vastgoed blijft de beste investering én de beste vorm van pensioensparen. Bovendien is de hypothecaire rente nog steeds laag en zorgen nieuwbouw en verbouwingen voor energiezuinige woningen en gebouwen met een gevoelig lagere energiefactuur als gevolg.

Embuild verwacht dat de bouw van nieuwe woningen evenwel zal stabiliseren in de periode van 2022 tot en met 2024. De renovatie van woningen zal in die periode dan weer een groei kennen van 10%, zo verwacht de sectorfederatie verder. Die toename zal meer dan waarschijnlijk het hoogst zijn in 2022 als gevolg van de vele werken uitgevoerd in het kader van het Europees relanceplan en de herstelplannen na de overstromingen, die vooral Wallonië teisterden in de zomer van 2021. Eens deze plannen in 2025 uitgewerkt zijn, verwacht de sector een negatieve impact op de renovatieactiviteit.

Toch duiken er enkele onzekere parameters op. Zo mag de eerder irrationele angst van mensen niet verder toenemen. Door Oekraïne en de door het dak gaande energieprijzen heerst er een zeker pessimisme. Dat mag niet verder toenemen, want het zou een negatieve invloed kunnen hebben op de bouw.

De bouwtak die het minst goed scoort, blijkt die van de niet-residentiële bouw te zijn. Die kreeg als gevolg van de covidcrisis een tik van 15% in 2020 en kende in 2022 slechts een beperkt herstel. Voor de periode 2022-2024 zou dit segment een daling kennen van maar liefst 20%. Dan doet de renovatie van niet-residentiële gebouwen het tijdens diezelfde periode een stuk beter, met een verwachte groei van 6,5%.

Een ander segment met mooie groeiverwachtingen voor de periode 2022-2024 betreft de burgerlijke bouwkunde: de activiteit ervan zou met 10% toenemen tijdens die jaren. Dat heeft te maken met de hernieuwde interesse in overheidsinvesteringen, maar ook met de lokale verkiezingen van oktober 2024. Naar aanleiding van die gemeenteraadsverkiezingen investeren lokale besturen vaak meer in bouw en renovatie. Dat proces wordt elke 6 jaar geconstateerd. In 2025 zou de activiteit van de burgerlijke bouwkunde dan weer wel met 2% dalen. Ook hier een kanttekening: de mooie vooruitzichten voor de jaren 2022, 2023 en 2024 zouden ondermijnd kunnen worden door de stijgende materialenprijzen en de beperktere overheidsmiddelen als gevolg van de crisis.

Meer uitstromers dan instromers

Uit cijfers van Constructiv, de dienstverlenende organisatie van de bouw waarin zowel de vakbonden als de werkgevers zetelen, blijkt dat de uitstroom van werknemers tussen het eerste kwartaal van 2018 en het tweede kwartaal van 2022 7% hoger ligt dan de instroom van nieuwe werknemers.

Daarom heeft de sector zich ambitieuze doelstellingen gesteld: tegen 2030 moet de uitstroom met 20% gedaald zijn en de instroom met 20% gestegen zijn. Dat is simpelweg nodig, want de bouw kampt al jaren met openstaande vacatures die maar niet ingevuld geraken. Op het einde van het tweede kwartaal van 2022 zocht de bouw maar liefst 16.200 mensen in België.

Nochtans kan men de sector op dit vlak geen fatalisme verwijten. Werkgevers en vakbonden samen werken oplossingen uit en hebben in het voorjaar het startschot gegeven van een ambitieuze imagocampagne die tot 2030 loopt onder de slogan ‘de bouw kijkt verder’. Die campagne beoogt vooral een imagoswitch, want de bouw is geëvolueerd tot een technische, veiligere, propere sector. Alleen is dat nog niet doorgedrongen bij het grote publiek.

Jongeren en minder jongeren moeten opnieuw uit fierheid voor metser, elektricien, tekenaar, ingenieur en zo veel andere bouwberoepen kiezen. De bouw zorgt, zoals nu al het geval is, in ruil voor stabiele en goed betaalde jobs. Dat moeten we volgens Embuild duidelijk maken aan het grote publiek, zodat veel meer ouders dan nu hun kinderen in een bouwrichting inschrijven.

Strijd tegen sociale dumping

Embuild blijft vechten tegen alle vormen van sociale fraude omdat die niet eerlijk is ten opzichte van de werking van de overgrote meerderheid van de bouwbedrijven in ons land die wel correct handelen. Hierover werd eind 2022 een gemeenschappelijke verklaring opgesteld met alle sociale partners van de bouw. De afgelopen jaren werkte Embuild al met volle overtuiging mee aan het PEC-plan (Plan voor Eerlijke Concurrentie), dat 40 maatregelen bevat, waarvan de meeste ondertussen uitgevoerd zijn. Zo werd de aanwezigheidsregistratie checkin@work uitgebreid van werven vanaf 800.000 euro naar werven vanaf 500.000 euro. In het kader van de nieuwe wet overheidsopdrachten werd dan weer de keten van onderaannemers voor overheidsopdrachten beperkt tot 2 of 3 per specialisme.

Eén van de maatregelen die voor de federatie nog ontbreekt in dit plan is het opnemen van de ConstruBadge in de Welzijnswet. De ConstruBadge is een persoonlijk visueel identificatiemiddel voor iedere bouwvakarbeider, bedoeld om zichtbaar te worden gedragen op bouwwerven. Belangrijk om te weten is dat al een aantal malafide bedrijven die mankracht met een pseudocontract van onderaanneming ter beschikking stelden, werden veroordeeld.

Tot slot wijst Embuild er wel op dat detachering niets te maken heeft met sociale dumping, voor zover de reglementering hieromtrent wordt gerespecteerd. Detachering kadert in het vrij verkeer van diensten en biedt onder andere een mogelijke oplossing voor bedrijven die het naargelang de beroepsprofielen moeilijk hebben om geschoolde werknemers te vinden. We hebben nog altijd detachering nodig, want er zijn meer dan ooit handen tekort in de bouw. Zolang we er niet in slagen de werklozen en andere inactieven veel meer te activeren, zullen we buitenlandse werkkrachten nodig hebben. Het aantal gedetacheerde werknemers in ons land zit wel in een dalende lijn.

Dit artikel is verschenen in Top Bouw die beschikbaar is in pdf.