Brexit: 1 jaar later – Opluchting en onzekerheid wisselen elkaar af

Net geen twee jaar geleden stapte het Verenigd Koninkrijk uit de EU, op 1 januari 2021 trad het nieuwe handels- en samenwerkingsakkoord tussen de EU en het VK effectief in werking. Een jaar later lijken de meeste van onze bedrijven de Brexit behoorlijk verteerd te hebben, al blijft de dreiging van een handelsoorlog tussen het VK en de EU tot vandaag imminent aanwezig. (Filip Michiels)

Als de wederzijdse verwijten en dreigementen de voorbije weken alweer stevig heen en weer vlogen over het Kanaal, dan zat vooral het protocol over Noord-Ierland daar voor heel wat tussen. Dat regelt onder meer de controles tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. De inkt van het protocol was evenwel nauwelijks droog of de Europese Commissie beschuldigde de Britten er al van de overeenkomst te schenden. Het VK en de EU waren het vorig jaar na moeizame onderhandelingen eens geraakt over douanecontroles in de Noord-Ierse havens om een ‘harde’ grens tussen de Ierse republiek en Noord-Ierland te vermijden. Nadat er in de loop van 2021 al enkele gewelddadige betogingen plaatsvonden in Noord-Ierland – het pro-Britse deel van de bevolking voelt zich te sterk afgesneden van het Britse moederland – bond onlangs ook de Britse minister voor Europese Zaken en Brexit-onderhandelaar David Frost de kat de bel aan. De controles bemoeilijken volgens hem de handel, en dus eisten de Britten minder controles. De EU stemde daar finaal ook mee in, maar de kwestie maakt duidelijk dat een handelsoorlog om Noord-Ierland zeker niet uitgesloten is. In het Brexit-akkoord zit de mogelijkheid tot sancties – en op termijn dus ook tot een uitdeinend handelsconflict – immers impliciet ingebakken. De niet-naleving van één onderdeel van het akkoord kan leiden tot het opschorten van andere verplichtingen uit het akkoord. En niet zelden blijken handelsrestricties of importtarieven dan een favoriet wapen om de tegenpartij van antwoord te dienen.

Gilles Suply, adviseur Europese Zaken & Internationaal Ondernemen bij Voka, verwacht evenwel dat het niet zo’n vaart zal lopen. “De grootste fout die we vandaag kunnen maken, is de hele Brexit-problematiek als een volledig afgesloten verhaal te beschouwen,” waarschuwt hij. “Persoonlijk schat ik het risico dat het hele verdrag nog op losse schroeven komt te staan omwille van dat Noord-Ierse protocol niet zo hoog in, maar we moeten wel alert blijven. De lege winkelrekken in heel wat Britse winkels en de grote problemen in de transportsector daar hebben de Britten wellicht aan het denken gezet. Zij beseffen zelf ook wel dat het opblazen van het Brits-Europese handelsverdrag tot een veel bredere tarievenoorlog kan leiden. Wat er nu gebeurt, is in mijn ogen dan ook vooral een soort politiek pokerspel.”

Duurder

Voka zette in april al een bevraging op bij de eigen leden die in het VK actief zijn om de impact van de Brexit te meten. Daaruit bleek dat hun Britse activiteiten gemiddeld 4,8 procent duurder waren geworden. Ze verwachtten voor dit jaar ook een omzetverlies van 2,2 procent in het VK. “Dat is uiteraard nog maar een eerste indicatie, maar de rode draad is toch wel dat het VK een stuk duurder geworden is voor onze Vlaamse bedrijven,” geeft Suply aan. “Afhankelijk van de sector waarin bedrijven actief zijn en van de concurrentiegraad daarin, zal die meerprijs dan ofwel ten laste komen van de consument of toch eerder door het bedrijf zelf moeten worden betaald.” De sectoren die voorlopig het zwaarst in de klappen lijken te delen zijn – niet geheel verrassend – de voedings- en textielindustrie. Voor voedingsbedrijven speelt het belang van just in time leveringen, die door de extra controles een stukje uitdagender geworden zijn, daarin een grote rol. Textielbedrijven moeten dan weer opboksen tegen concurrenten vanuit het VK zelf, waarbij vooral de prijsfactor speelt.

“Tegelijk hebben we het voorbije jaar ook kunnen vaststellen dat onze bedrijven en onze havens behoorlijk goed voorbereid bleken,“ klinkt het. “In tegenstelling tot het verwachtingspatroon vooraf, dat toch zeer negatief was. We hebben vandaag ook het gevoel dat de meeste bedrijven nu wel weten hoe ze met de nieuwe situatie moeten omgaan. We worden niet meer overspoeld met vragen, en dat was een jaar geleden toch nog heel anders.” Een ander verhaal is het volgens Suply aan de overkant van het Kanaal, waar vooral de douanecontroles verre van gesmeerd verlopen. En waar de Brexit-slogan taking back control voorlopig dus allesbehalve bewaarheid is geworden. “Noodgedwongen hebben de Britten de voorbije maanden beslist om die controles in verschillende fases op te schalen, maar dat loopt niet bepaald op wieltjes. De zogenaamde fitosanitaire controles bijvoorbeeld zouden eerst vanaf april worden uitgerold. Dat is niet gelukt, en toen werd oktober naar voor geschoven als streefdatum, maar ook die datum hebben ze niet gehaald. Hierdoor worden vandaag de facto heel wat minder producten bij binnenkomst in het VK gecontroleerd dan voor de Brexit. Het lijkt er dus sterk op dat zij dat aspect toch stevig onderschat hebben.” De impact hiervan op het Belgische bedrijfsleven is dubbel: op korte termijn zijn de minder strenge controles en kortere wachttijden in de Britse havens leuk meegenomen, op langere termijn blijft er natuurlijk heel wat onzekerheid voor bedrijven die zich nog altijd niet voldoende kunnen voorbereiden op wat komen zal.

Dit artikel is verschenen in Top Industrie, die beschikbaar is in pdf.

Interesse in een sectoranalyse?

De SectorTop is een analyse van de 50 grootste ondernemingen uit een specifieke sector. U krijgt rankings en grafieken voor 30 kerncijfers en ratio's op het vlak van rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit en toegevoegde waarde. Nadien nemen we elk bedrijf afzonderlijk onder de loep, met de individuele trend per kerncijfer en mediaan van de sector. Info en bestellen